Οι Έλληνες οδηγοί παρουσιάζουν αρκετά συχνά αντικοινωνική συμπεριφορά στους δρόμους με τελικό αποτέλεσμα πολλά τροχαία ατυχήματα και πολλούς νεκρούς και τραυματίες, σε σύγκριση με σχεδόν όλα τα άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κουλτούρα οδικής ασφάλειας των Ελλήνων οδηγών παραμένει σε μεγάλο βαθμό προβληματική διότι όλο το οικοσύστημα της οδικής κυκλοφορίας δεν λειτουργεί καλά. Πολιτεία και πολίτες συναγωνίζονται στην αδιαφορία για τους άλλους, ενώ έπρεπε να γίνεται το αντίθετο, εκείνο που στα προηγμένα κράτη ονομάζεται κοινή ευθύνη Πολιτείας και πολιτών για ασφαλή κυκλοφορία.
Η αντικοινωνική συμπεριφορά των Ελλήνων οδηγών και η έλλειψη κουλτούρας οδικής ασφάλειας είναι μετρήσιμη και μπορούμε να την αποκωδικοποιήσουμε σε πέντε βασικούς λόγους.
Η Πολιτεία δίνει το κακό παράδειγμα
Η κουλτούρα οδικής ασφάλειας μας αφορά όλους αλλά ξεκινά από την Πολιτεία που οφείλει να δίνει πρώτη το καλό παράδειγμα στους πολίτες. Δυστυχώς όμως στην πλειοψηφία τους οι κεντρικές και τοπικές Αρχές δίνουν πολλά και τρανταχτά παραδείγματα κακής συμπεριφοράς, όπως καταρχήν η ελλιπής αστυνόμευση των βασικών μοιραίων παραβάσεων: ταχύτητα, αλκοόλ, κινητό, ζώνη και κράνος (οι πέντε δολοφόνοι στους δρόμους). Όταν οι Τροχονόμοι παρατηρούν τους μοτοσυκλετιστές να κυκλοφορούν χωρίς κράνος ή να τρέχουν με υπερβολική ταχύτητα και δεν δίνουν την κλήση δίνουν το λάθος μήνυμα στους οδηγούς, το κράνος και η υπερβολική ταχύτητα δεν είναι πρόβλημα και τους παρασέρνουν σε επικίνδυνες και συχνά μοιραίες συμπεριφορές.
Επιβεβαίωση της σημασίας του καλού παραδείγματος αποτελεί η πολύ πρόσφατη εντατικοποίηση της αστυνόμευσης της χρήσης κράνους, με αποτέλεσμα τη δραστική αύξηση της χρήσης του και τη σημαντική μείωση των οδικών ατυχημάτων στο πρώτο εξάμηνο του 2025.
Ακατάλληλοι δρόμοι δημιουργούν κακούς οδηγούς
Όταν η Πολιτεία αφήνει εγκαταλελειμμένους και χωρίς συντήρηση τους δρόμους, δίνει το κακό παράδειγμα στους οδηγούς: δεν σας προσέχω, μην προσέχετε και εσείς. Επιπλέον, όταν οι δρόμοι στις πόλεις είναι πολύ φαρδείς κατευθύνουν τους οδηγούς σε υψηλότερες ταχύτητες και τελικά σε ατυχήματα. Εδώ και δεκαετίες. στην Αγγλία και σταδιακά σε πολλά Δυτικο-Ευρωπαϊκά κράτη οι δρόμοι στις πόλεις είναι στενές για να μην μπορούν οι οδηγοί να αναπτύξουν υψηλές ταχύτητες, ενώ στην Ελλάδα μόνο λίγες πόλεις έχουν αντιληφθεί την αξία των στενών και καλά συντηρημένων δρόμων και καταφέρνουν να μειώσουν τα οδικά ατυχήματα.
Και προς επιβεβαίωση του σημαντικού ρόλου της Πολιτείας στη διαμόρφωση της κουλτούρας οδικής ασφάλειας, μπορούμε να αναφέρουμε το θετικό παράδειγμα με τον αναλογικά πολύ μικρό αριθμό ατυχημάτων στους Ελληνικούς Αυτοκινητόδρομους, οι οποίοι έχουν κατασκευαστεί, λειτουργούν και συντηρούνται πολύ σωστά και οι οδηγοί επιδεικνύουν πολύ καλύτερες συμπεριφορές.
Υπο-εκτίμηση του ρόλου της ταχύτητας
Η ακατάλληλη ταχύτητα οδήγησης αποτελεί παγκοσμίως τον σημαντικότερο παράγοντα πρόκλησης οδικών ατυχημάτων. Οι Έλληνες οδηγοί έχουν πολύ υπο-εκτιμημένο τον ρόλο της ταχύτητας και πολύ συχνά οδηγούν με υψηλές και ακατάλληλες ταχύτητες με αποτέλεσμα είτε να προκαλούν ατυχήματα είτε να μην μπορούν να αποφύγουν τα ατυχήματα. Η επικίνδυνη και αντι-κοινωνική συμπεριφορά των Ελλήνων οδηγών είναι εντονότερη στις πόλεις που κυκλοφορούν τόσο πολλοί πεζοί και μοτοσυκλετιστές (πλέον και ποδήλατα και πατίνια), όπου οι υψηλές ταχύτητες έχουν ως αποτέλεσμα τον τόσο αυξημένο αριθμό ατυχημάτων με ευάλωτους χρήστες της οδού (70%). Ειδικά οι οδηγοί των επιβατικών αυτοκινήτων αισθάνονται ασφαλείς μέσα στο όχημά τους και αδιαφορούν για την ασφάλεια των γύρω τους, και είναι απορίας άξιο που κανείς δεν διαμαρτύρεται για αυτές τις αντικοινωνικές συμπεριφορές.
Ας ελπίσουμε ότι η εισαγωγή του ορίου ταχύτητας των 30χλμ/ώρα σε όλους τους δρόμους με μία λωρίδα ανά κατεύθυνση σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας που θα ισχύσει από την 1η Ιανουαρίου 2026, θα οδηγήσει σε μια ριζική αλλαγή της συμπεριφοράς των Ελλήνων οδηγών και τη δραστική μείωση των οδικών ατυχημάτων όπως συνέβη σε όλες τις Ευρωπαϊκές πόλεις που εφάρμοσαν τα 30χλμ/ώρα ως γενικό όριο ταχύτητας.
Οι ατίθασοι μοτοσυκλετιστές
Ξεχωριστή μεγάλη κατηγορία πρόκλησης ατυχημάτων στην Ελλάδα αποτελούν οι μοτοσικλετιστές, με το 36% των νεκρών στα ατυχήματα στην Ελλάδα να είναι μοτοσυκλετιστές όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέσος όρος είναι 18%. Ο νέος μοτοσικλετιστής έχει 40 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμπλακεί σε ατύχημα από ότι ένας μεσήλικας οδηγός ΙΧ. Βασικές αιτίες είναι οι υψηλές ταχύτητες και η μη χρήση κράνους και τα στατιστικά είναι αμείλικτα. Σε όλα τα κράτη της ΕΕ, η χρήση κράνους φτάνει το 99% ενώ στην Ελλάδα το 79% για τον οδηγό, και το 46% για τον επιβάτη.
Οι μοτοσυκλετιστές παγκοσμίως αλλά και ιδιαίτερα στην Ελλάδα έχουν συνδέσει την οδήγηση της “μηχανής” με το αίσθημα της ελευθερίας αλλά και τη γρήγορη ταχύτητα κίνησης ανάμεσα στα άλλα οχήματα. Το αποτέλεσμα είναι να οδηγούν με υψηλότερες ταχύτητες και επικίνδυνους ελιγμούς, συχνά ακατάλληλους για τις πολύπλοκες συνθήκες στις πόλεις και τελικώς να εμπλέκονται σε πολλά αλλά και σοβαρά ατυχήματα, ως και πιο ευάλωτοι στις συγκρούσεις, παρασύρσεις και εκτροπές.
Οι άντρες και οι νέοι οδηγοί υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους
Έρευνες και στην Ελλάδα και διεθνώς έχουν καταδείξει ότι οι άνδρες και οι νέοι οδηγοί υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους, και παίρνουν και συχνά και περισσότερα ρίσκα, τρέχουν πιο γρήγορα και αφήνουν μικρότερες αποστάσεις από τους μπροστινούς τους, με τελικό αποτέλεσμα την εμπλοκή τους σε πιο πολλά και πιο σοβαρά ατυχήματα, διότι η ταχύτητα αυξάνει και τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των ατυχημάτων. Οι άντρες οδηγοί σε σχέση με τις γυναίκες οδηγούς εμπλέκονται σε 8 φορές περισσότερα ατυχήματα, αναλογικά των χιλιομέτρων που οδηγούν οι άντρες και οι γυναίκες (στην Ευρώπη είναι 4-6 φορές πιο επικίνδυνοι). Ομοίως οι νέοι οδηγοί, και λόγω απειρίας αλλά και λόγω της νεανικής παρορμητικότητας τους δεν αντιλαμβάνονται σωστά τους κινδύνους της οδικής κυκλοφορίας και οδηγούν με υψηλότερες ταχύτητες με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αποφύγουν τα ατυχήματα.
Αντίθετα, είναι χαρακτηριστικό ότι και διεθνώς και στην Ελλάδα, ορισμένες κατηγορίες οδηγών, μεσήλικές, γυναίκες, ηλικιωμένοι επιδεικνύουν πολύ καλύτερη συμπεριφορά και πολύ λιγότερες εμπλοκές ατυχήματα, διότι αντιλαμβάνονται καλύτερα τις ικανότητές τους και αντισταθμίζουν τον κίνδυνο με προσεκτικότερη οδήγηση και χαμηλότερες ταχύτητες.
Τελικώς, πόσο γρήγορα αλλάζει η κουλτούρα οδικής ασφάλειας;
Αρκετά παραδείγματα και από την Ευρώπη και από την Ελλάδα δείχνουν ότι η συμπεριφορά οδήγησης και η κουλτούρα οδικής ασφάλειας μπορούν να αλλάξουν σχετικά γρήγορα, διότι στον μεταβαλλόμενο κόσμο και οι οδηγοί μπορούν να προσαρμοστούν γρήγορα. Το έναυσμα της αλλαγής κουλτούρας όμως συνήθως προέρχεται από την Πολιτεία που καταρχήν διαβουλεύεται και νομοθετεί και στη συνέχεια εφαρμόζει με συνέπεια και σοβαρότητα. Στην Ελλάδα έχουμε παραδείγματα επιμονής και επιτυχίας σε αλλαγή κουλτούρας, όπως έστω και σε βάθος χρόνου, το κάπνισμα στους εσωτερικούς χώρους αλλά και η χρήση αλκοόλ από τους ανήλικους. Ο νέος ΚΟΚ, οι πολλές κάμερες και η ψηφιακή κλήση αποτελούν ενδείξεις αλλαγής κουλτούρας. Μήπως η οδική ασφάλεια, και η καταπολέμηση της υπερβολικής ταχύτητας και της μη χρήσης κράνους θα είναι η επόμενη επιτυχία της Ελληνικής Πολιτείας;
Συνέντευξη στην Lifo με την Ντίνα Καράτζιου τον Σεπτέμβριο του 2025
Leave A Comment